Polish Fireball Network - Pracownia Komet i Meteorów

Dzięki ostatniej nocnej nawałnicy i burzy która przetoczyła się nad centralną Polską stacja PFN Urzędów-Kraśnik kierowana przez Józka Barana zarejestrowała rzadkie zjawisko sprite'a. Operator stacji podczas przeglądania wyników z dzisiejszej nocy (18/19 lipca) znalazł aż 4 tego typu zjawiska.

Zarejestrowanie tego fenomenu natury jest bardzo trudne nie tylko ze względu na krótkotrwałość sprite'ów (poniżej 1/50 s) ale też muszą zaistnieć szczególne warunki - odległa chmura burzowa, natomiast w miejscu obserwacji musi być bezchmurna noc. Pierwsze tego typu zjawisko zostało zarejestrowane ponad miesiąc temu przez Krzysztofa Polakowskiego (wyżej podpisanego) z PFN 24 Gniewowo. Natomiast kilka dni temu zjawisko to utrwalił również Maciej Reszelski (PFN Szamotuły). Poniżej fotografie:

Foto. Jasny meteor z roju Perseidów zaobserwowany lustrzanką cyfrową. (Krzysztof Polakowski)

Od połowy lipca możemy obserwować początek aktywności roju meteorów Perseidów. Dla laików Perseidy to w zasadzie jedyny rój obecny w kalendarzu, ponieważ najczęściej widziany podczas letniego wypoczynku w połowie sierpnia (tegoroczne maksimum wypada 12 sierpnia). Obserwacjom sprzyjają wydłużające się ale nadal ciepłe noce. Tymczasem meteory z tego roju możemy obserwować z całą pewnością od drugiej połowy lipca. Polscy obserwatorzy meteorów donosili w latach ubiegłych nawet o aktywności w pierwszych dniach miesiąca (patrz informacje o tzw. Wczesnych Perseidach na Astro-Forum oraz na naszych stronach internetowych).

Obserwator obserwujący poza miastem, w bezksiężycową noc powinien mieć szansę zobaczenia pojedynczych zjawisk z tego roju w ciągu godziny (liczby ZHR nie przekraczają wartości 10 do początku sierpnia).

Poza Perseidami aktywne są obecnie również roje: alfa-Capricornidów, delta-Aquarydów Południowych i Antyhelionu. Co jakiś czas na niebie można również zaobserwować meteory sporadyczne. Aby dobrze zidentyfikować zjawisko należące do danego radiantu roju należy posłużyć się kryterium przynależności. Najważniejsze z nich polega na przedłużeniu trasy meteoru wstecz na niebie. Potrzebujemy też znać położenie radiantu Perseidów w noc obserwacji.

W nocy z 12/13 lipca stacja bolidowa w Colorado (USA) zarejestrowała bolida o jasności - 10 magnitudo. Zjawisko bolidowe trwało aż 5,5 sekundy, największy rozbłysk miał miejsce nad Cripple Creek.

Z obserwacji bazowej z drugą stacją w Nowym Meksyku udało się obliczyć, iż prędkość końcowa meteoroidu wynosiła tylko 16 km/s. W połączeniu z niską wysokością zgaśnięcia tego bolidu można myśleć o spadku meteorytu. Niestety przyglądając się bliżej krzywej jasności wnioskować należy, iż ciało to uległo całkowitej ablacji przed dotarciem do powierzchni Ziemi.

Rój ten nie popisuje się sporą aktywnością. Podczas maksimum - około 29 lipca - ZHR osiąga wartość jedynie 4. Ponieważ radiant tego roju na naszych szerokościach geograficznych nie wznosi się wysoko ponad horyzont, liczby godzinne HR zazwyczaj nie są większe niż 1-3.

Ukazał się z opoźnieniem majowy numer meteorowego czasopisma e-Radiant wydawany przez Dutch Meteor Society (DMS). Gazeta wydawana jest w języku holenderskim.

Zarząd Pracowni Komet i Meteorów oraz Gminny Ośrodek Kultury w Urzędowie zaprasza wszystkich zainteresowanych obserwacjami "spadających gwiazd" na spotkanie w Urzędowie. Obóz Astronomiczny PKiM pod hasłem Projekt Perseidy 2009 odbędzie się w dniach 10 – 16 sierpnia w Urzędowie niedaleko Lublina. Uczestnicy tegorocznego spotkania będą świadkami maksimum jednego z najbardziej spektakularnych rojów meteorowych – Perseidów i aktywnie przyczynią się do lepszego poznania jego natury.

Projekt organizowany jest z myślą o początkujących obserwatorach, którzy pod okiem astronomów, a także doświadczonych obserwatorów Pracowni Komet i Meteorów zdobędą umiejętności i wiedzę niezbędne do prowadzenia samodzielnych obserwacji i zrozumienia natury obserwowanych zjawisk. Prowadzone będą obserwacje wizualne, fotograficzne i video. Każdy z uczestników będzie mógł zapoznać się z działaniem i obsługą sprzętu pracującego w Polish Fireball Network, wygłoszone zostaną wykłady przybliżające zagadnienia związane z tematyką meteorową

23 czerwca o 21:52 UT stacja PFN 24 Gniewowo prowadzona przez wyżej podpisanego, zarejestrowała bardzo rzadkie zjawisko - sprite'a który pojawił się nad odległą chmurą burzową. Jest to prawdopodobnie pierwsze tego typu zjawisko utrwalone na terenie Polski. Sprites najczęściej powstają na wysokościach 80-150 km nad powierzchnią ziemi. Wystrzeliwując z chmury burzowej mają nie rzadko ponad 50 km wysokości . Są to zjawiska bardzo krótkotrwałe trwające kilka milisekund - stąd ogromna trudność w rejestracji tego fenomenu natury.






Animacja sprite'a:

Wybuchowy rój meteorów powrócił do łask obserwatorów w roku 1998, w 71 lat od ostatniego okresu wzmożonej aktywności (w latach 1916, 1921 i 1927). Przez pół doby 27 czerwca 1998 roku, obserwatorzy mogli podziwiać aktywność z tego roju na poziomie ZHR ~ 50-100. Przez kolejne lata uważnie obserwowano ten rój i wykonano obliczenia teoretyczne, wskazujące na możliwość wysokiej aktywności w roku 2003 i 2004. W roku 2003 nie zaobserwowano nic szczególnie interesującego.

Przed paroma dniami, sporą sensacje wzbudził bardzo jasny bolid, który pojawił się nad Pomorzem. Do PKIM spłynęło wiele raportów naocznych świadków tego spektakularnego zjawiska. Po zebraniu danych i analizie materiału video z dwóch stacji: PFN Gniewowo oraz PFN Poznań, której przed kilkunastoma godzinami dokonał Przemysław Żołądek, można wstępnie oszacować parametry zjawiska.

 
• prędkość początkowa z jaką wszedł meteoroid w atmosferę wynosi ~36 km/s
• widoczna wysokość zjawiska : 115 km do około 75 km nad powierzchnią Ziemi.
• kierunek w jakim wpadł meteoroid (ok.)wschód-zachód
• nachylenie trajektorii wyniosło 45 stopni do powierzchni.
• materia raczej kometarna -lodowa
• rozpad (widoczny w postaci błysku) nad Kościerzyną.

Spadek meteorytu niemożliwy, ze względu na zbyt dużą prędkość początkową a przede wszystkim zbyt duża wysokość zgaśnięcia bolidu.

Poniżej trajektoria: